|
Strona głównaBezpośredni link do pobrania wersji demo. http://www.idg.pl/ftp/pobierz/pc/7755.html Do waznych funkcji w procesie ksztalcenia jest umozliwienie wychowankom poznania otaczajacej ich rzeczywistosci, uksztaltowania ich postaw, uczuc wobec otaczajacego swiata. W nawiazaniu do tej roli przypisuje sia srodkom dydaktycznym cztery funkcje, ktore maja za zadanie poznawanie rzeczywistosci i wiedzy o niej, ksztaltowanie pojec i emocjonalnego nastawienia do swiata realnego oraz rozwijanie dzialalnosci przeksztalcajacej rzeczywistosc. Poznawanie rzeczywistosci najlepiej odbywa sie przez nia sama. Pomocne moga tu byc lupy, mikroskopy, aparaty fotograficzne, kamery telewizyjne. Posredni kontakt z rzeczywistoscia odbywa sie przez obserwacje nagrań i ilustracji. Postać uogolniona w tej funkcji to srodki takie jak: mapy, globusy, diagramy. Podreczniki szkolne sa srodkiem dydaktycznym w procesie zdobywania wiedzy o rzeczywistosci. Obok podstawowych podrecznikow w miare rozwoju technicznego pojawiły sie takie udoskonalenia jak np. kserokopiarki. Umozliwia to udostępnienie jednego egzemplarza tekstu większej ilosci uczniow. Bardzo dobrym udoskonaleniem jest zastosowanie w procesie ksztalcenia maszyn dydaktycznych, czytników lub komputerow. Uczniowie moga wybrac to co najważniejsze w danym tekscie. Funkcjami środków dydaktycznych, o ktorych warto wspomniec jest: ksztaltowanie emocjonalnego stosunku do rzeczywistosci oraz działanie przetwarzajace swiat realny. W pierwszym przypadku mamy do czynienia z czynnikami pobudzajšcymi mlodziez do wzruszeń, emocji, przemyslen osobistych. Se to takie środki jak: plyty przesrocza, tasmy z nagraniami. Nauczyciel wykorzystujacy w pracy dydaktycznej takie elementy staje sie jakby promotorem uczuc, postaw, takze motywacji wychowankow. Najbardziej rozpowszechnionymi środkami sa komputery, które nie tylko steruja procesem uczenia sie, ale wspomagaja proces doboru materialu do ksztalcenia sie. Opracowujš tresci programowe. Sa bardzo pomocne w systemie zarzadzania oswiata. Srodki dydaktyczne techniczne znalazly najwieksze zastosowanie w szkolach zawodowych. Techniczne srodki dydaktyczne to wszelkiego rodzaju przedmioty oddzialujace na zmysly uczniow, ktorych zadaniem jest ulatwienie poznawania rzeczywistosci. Srodki dydaktyczne skracaja proces nauczania, pozwalajac w krotszym czasie przekazac wiecej wiadomosci. Wykorzystanie techniki w procesach ksztalcenia i wychowania dzieci i mlodziezy jest problemem aktualnym i ciagle rozwijajacym sie. Czyni sie starania, aby przekazywanie wiadomosci, lepsze przygotowanie do zycia w spoleczenstwie wychowankow oraz zwiekszenie efektywnosci edukacji dzieci i mlodzieży byly aktualnym i ciagle realizujacym sie procesem poprzez wspolprace pedagogow, wychowawcow z instytucjami wprowadzajacymi nowosci techniczne. Na podłożu poszukiwan dydaktycznych znajduje sie dyscyplina zajmujaca sie podstawami teoretycznym i praktycznym zastosowaniem środków dydaktycznych tzw. technologia kształcenia. Duży wplyw na rozwoj tej dziedziny miało zastosowanie informatyki w szkolach, placowkach i osrodkach wychowawczych. Komputer jako srodek posredniczacy miedzy jednym czlowiekiem a drugim, magazynujacy i przetwarzajacy informacje jest bardzo dobrym udoskonaleniem we wspolpracy ludzi na calym swiecie. Istnieje wiele typologii srodkw dydaktycznych. Wsrod nich znacznie wyroznia sie podzial, ktory zostal dokonany przez Edwarda Fleminga i Jana Jacoby'ego. Przedstawia się on nastepujaco: --- po pierwsze środki naturalne przedstawiajace w sposob bezposredni rzeczywistosc --- nastepnie wyodrebnione zostaly srodki techniczne obrazujace rzeczywistosc posrednio (można tu zaliczyc takie środki jak: wzrokowe, sluchowe, polaczone czyli wzrokowo-słuchowe, manipulacyjne, modelowe oraz automatyczne) --- ostatnie środki z tego podziału to symboliczne, przedstawiajace rzeczywistosc przy wykorzystaniu symboli (symbolami moga byc: slowa drukowane i mowione, znaki plastyczne, rysunki, itp.) Istnieje takze inny podzial środkow dydaktycznych. Sa one najczesciej wykorzystywane w kazdym typie szkol. Kategorie środkow dydaktycznych wytypowane przez Wincentego Okonia: Pierwsza z nich sa środki proste, do ktorych naleza: --- środki słowne (podręczniki, teksty drukowane) --- proste środki wzrokowe (modele, autentyczne wzory przedmiotów, reprodukcje obrazów, mapy) omoce (środki) dydaktyczne: przedmioty, oddziałujące na zmysły ucznia (wzrok, słuch, dotyk), usprawniające i poprawiające efektywność procesu nauczania. Dzielą się na pomoce naukowe, służące realizacji zasady poglądowości oraz indywidualne wyposażenie uczniów (podręczniki, zeszyty, przybory) [edytuj] Podział E. Fleminga i J. Jacoby'ego: * środki naturalne przedstawiające w sposób bezpośredni rzeczywistość: okazy naturalne w naturalnym środowisku, okazy naturalne w sztucznym środowisku, okazy spreparowane, modele; * środki techniczne (przyrządy i urządzenia) obrazujące rzeczywistość pośrednio; * środki symboliczne (umowne), przedstawiające rzeczywistość przy wykorzystaniu symboli. [edytuj] Podział środków nauczania ze względu stopień złożoności oraz rodzaj generowanych bodźców: * słowne: teksty drukowane i pisane (podręczniki, słowniki, lektury, zeszyty, tablice, karty kontrolne); * wzrokowe proste: okazy naturalne, preparaty, modele, obrazy, fotografie, reprodukcje, mapy, schematy, wykresy, diagramy; * techniczne wzrokowe: rzutnik, diaskop, ekran podświetlany, projektor, mikroskop; * techniczne słuchowe: magnetofon, odtwarzacz CD, radio; * wzrokowo-słuchowe (audiowizualne): film dydaktyczny, telewizja szkolna, odtwarzacz DVD; * urządzenia multimedialne: komputer, interaktywne programy, Internet. Każda z tych pracowni ma często właściwe tylko sobie wyposażenie nauczania i urządzenia środki nauczania . Oprócz pracowni w szkole funkcjonuje również gabinet. Gabinet to pomieszczenie służące gromadzeniu środków, materiałów i urządzeń dydaktycznych - pomieszczenie wykorzystywane przez nauczyciela podczas przygotowania zajęć. Gabinet stanowi najczęściej uzupełnienie pracowni, jest niejako jego integralną częścią. Organizowane są czasami gabinety pomocy naukowych, jako pomieszczenia służące gromadzeniu środków dydaktycznych dla różnych techniczne przedmiotów nauczania. Pracownie i gabinety są w nowoczesnej szkole podstawowymi składnikami jej infrastruktury edukacyjnej. Interesująca jest historia dydaktyczne powstawania pracowni przedmiotowych i laboratoriów. Koncepcje mówiące o zasadności ich organizowania pochodzą już z XVII wieku, dopiero jednak początek XX wieku to czas realizacji tych idei. Różne techniczne kierunki wychowania oraz wprowadzenie pojęcia szkoły aktywnej, wiązały się z krytyką dotychczasowego klasowo-lekcyjnego systemu. Przede wszystkim zarzucano mu uniemożliwianie uczenia się przez działanie. Podkreślano, iż uczniowie zgromadzeni w klasie mają poznawać świat i otaczającą ich rzeczywistość, gdy faktycznie są od nich izolowani. Remedium upatrywano środki nauczania więc w organizacji pracowni przedmiotowych. Jako jedna z pierwszych, techniczne wprowadza je szkoła w Dalton w 1915 r. Sale szkolne zamieniono na laboratoria pedagogiczne", które stały się miejscem indywidualnej pracy uczniów. Taką organizację zarówno szkoły, jak i pracy w niej, nazwano systemem daltońskim. Ma nauczania on w latach późniejszych wielu naśladowców. W Polsce zaistnieje on m.in. od 1923 r. w Łodzi, w miejskiej szkole pracy", gdzie realizowano ideę organizowania pracowni do nauki poszczególnych przedmiotów. W 1925 r. ukazał się poradnik techniczne wspomagający powstawanie szkolnych pracowni przyrodniczych, w 1927 r. wprowadzono ten system w seminarium żeńskim w Chełmie, a w Liceum Krzemienieckim w 1929 r. powstają pracownie: języka polskiego, języków nowożytnych, matematyki, biologii, chemii, fizyki, robót dla dziewcząt, a także wspólna pracownia dla historii, geografii i pedagogiki. O zdecydowanym wzroście pracowni w szkołach możemy mówić jednak w drugiej połowie XX wieku, gdy w latach 60-tych ich liczba u nas wzrasta trzykrotnie. Zakładano, że organizowane są one wtedy dla wszystkich przedmiotów występujących w planie nauczania. Zauważa się jednak szczególnie intensywny techniczne wzrost liczby pracowni w zakresie jęz. polskiego, jęz. obcych, historii, środki nauczania matematyki oraz przedmiotów technicznych, a także nauczania początkowego. Dla ich potrzeb przystosowuje się klasy szkolne do nowych zadań. Pracownie nauczania przedmiotowe i gabinety projektował m.in. W. Spasowski, realizując koncepcję "szkoły pracy twórczej". Obecnie, pracownie przedmiotowe i gabinety spełniają b. ważne funkcje, głównie poznawczo-kształcące i emocjonalno-motywacyjne. Podkreślić należy, że funkcje te realizowane są za pośrednictwem środków edukacyjnych gromadzonych w w/w pracowniach. Rozróżniamy podstawowe grupy środków edukacyjnych, z którymi wiążą się określone rodzaje materiałów i pomocy: przedmioty naturalne, które poznawaną rzeczywistość, np. przyrodniczą, kulturową lub techniczną bezpośrednio przedstawiają. Należą do nich: okazy, preparaty,dydaktyczne suche modele mikroskopowe, gabloty ze zbiorami, środki nauczania naturalne modele przedmiotów i urządzeń, techniczne środki obrazowe, przedstawiające poznawaną rzeczywistość pośrednio, głównie za pomocą techniczne obrazu, takie jak m.in. fotografie, plansze, obrazy, rysunki - także diaskopowe, filmowe, telewizyjne. Odmianą tych środków są nagrania płytowe, magnetofonowe i magnetowidowe. środki manipulacyjno-badawcze, konstrukcyjne i pomiarowe. Zaliczamy do nich przyrządy pomiarowe , materiały do konstrukcji ćwiczeń i doświadczeń, które gromadzone są pojedynczo lub w postaci specjalnych zestawów, modele i schematy, również środki symboliczne, konwencjonalne, jak np. mapy, plany, wykresy, techniczne diagramy itp., teksty drukowane, np.: teksty źródłowe, informacyjne, programowane, podręczniki, środki nauczania czasopisma, książki pomocnicze. Przyjmuje się, że podręczną biblioteczkę pracowni stanowi techniczne literatura popularnonaukowa, merytoryczna i metodyczna, a także wydawnictwa encyklopedyczne. Zajęcia prowadzone przy zastosowaniu optymalnego zestawu i układu środków dydaktycznych określa się jako zajęcia obudowane. Przybliżenie tych podstawowych pojęć jest nieodzowne, aby uświadomić wagę problemu nauczania . Środkiem dydaktycznym będzie zarówno najprostszy przyrząd wspomagający proces dydaktyczny, książka - podręcznik, jak i programy komputerowe i multimedialne, tak istotne dziś ze względu na wszechobecność mediów. Ten ogrom rozmaitych środków sprawia, że sygnalizuję wyłącznie problem ich funkcjonowania na rynku szkolnym, bez środki nauczania uwzględnienia mechanizmów, w tym również działań marketingowych, pozwalających na ich zaistnienie". Generalnie zakłada się, że zastosowanie odpowiednio dobranych środków stwarzać ma w czasie zajęć dydaktyczno-wychowawczych takie sytuacje, które będą sprzyjać uczniom w rozpoznawaniu, akceptowaniu i przeżywaniu określonych wartości, dydaktyczne w rozwijaniu ich aktywności w trakcie zdobywania wiedzy i kształceniu umiejętności. Jak wobec tego, w dobie "wielości i mnogości" pojawiających się na rynku środków wybrać te najlepsze, najbardziej skuteczne? Ogromna tutaj rola Ministerstwa Edukacji Narodowej, które przekazując w 1998 r. do szkół katalog "Środki dydaktyczne zalecane przez Ministra Edukacji Narodowej do użytku szkolnego - wersja ogólna" pomogło nauczycielom w wyborze najbardziej optymalnych. Publikacja ta techniczne zawierała informacje o 319 nowych , zalecanych pomocach. Informacja o nich została również podana w Dzienniku Urzędowym MEN Nr 5 z tegoż roku, z późniejszą nowelizacją, ujętą w Rozporządzeniu MEN z dn. 15 lutego 1999 r. w sprawie warunków i trybu dopuszczania do użytku szkolnego programów nauczania z zakresu kształcenia ogólnego środki nauczania oraz warunków i trybu dopuszczania do użytku szkolnego podręczników i zalecania środków dydaktycznych [Dz. U. Nr 14/1999 poz. 130]. W 1999 r. również, w związku z wdrażaną reformą oświaty, a co z tym związane - zmianami w strukturze etapów edukacyjnych i programach nauczania - Ministerstwo zweryfikowało przeznaczenie i zakres stosowania dotychczas zalecanych środków. Nowe katalogi techniczne otrzymały gimnazja, pozostałe uaktualniono zgodnie ze stopniem organizacyjnym placówki. Ministerstwo zwróciło się równocześnie do nauczycieli z prośbą o opinię dotyczącą zarówno przydatności katalogu, jak i ujętych w nim pomocy. Doceniając wagę problemu - na zlecenie Ministerstwa - Instytut Badań Edukacyjnych w Warszawie prowadził, począwszy od 1997 r. cykliczne badania diagnostyczne dotyczące obudowy medialnej treści programów nauczania przedmiotów ogólnokształcących i ścieżek międzyprzedmiotowych. Obecnie, ten sam Instytut prowadzi badania nt. Ocena istniejących środków dydaktycznych i oczekiwania w zakresie wyposażania szkół w środki dydaktyczne i sprzęt / w zakresie przedmiotów ogólnokształcących/. Badania te techniczne mają m.in. na celu: poznanie sposobów pozyskiwania przez szkoły środków dydaktycznych poznanie preferencji nauczycieli w zakresie stosowania określonych rodzajów środków dydaktycznych wraz z ich oceną oraz poznanie oczekiwań nauczycieli w zakresie poprawy wyposażania szkół w w/w środki nauczania . Instytut Badań Edukacyjnych prosi o przekazywanie drogą dydaktyczne internetową wszelkich uwag na temat stosowanych pomocy, a także zgłaszanie problemów i potrzeb w tym zakresie środki nauczania . Aby to nauczycielom ułatwić, zamieszczono ankietę anonimową na stronie www.ptm.edu.pl oczekując, że uzyskane na jej podstawie dane, pomogą Ministerstwu w działaniach związanych z poprawą istniejącego stanu rzeczy. Koordynującej roli Ministerstwa w ocenie i stosowaniu środków nie można nie docenić, zwłaszcza przy nie zawsze uczciwych chwytach" ich producentów. Na stronie www.men.waw.pl.aktual/oglosz można np. uzyskać informację o tym, że jeden ze środków dydaktycznych nie jest zalecany do użytku szkolnego, mimo, że producent wyraźnie o tym pisze, wprowadzając w błąd potencjalnych użytkowników. Piękne, kolorowe katalogi różnych firm - i potentatów na rynku szkolnym - i rozpoczynających dopiero walkę o klienta przyciągają wzrok, oferują najbardziej techniczne atrakcyjne dla nauczyciela i ucznia środki dydaktyczne. Które z nich wybrać, które rzeczywiście wspomogą proces dydaktyczne techniczne dydaktyczno-wychowawczy? środki dydaktyczne – to wszelkiego rodzaju przedmioty oddziałujące na zmysły uczniów, których zadaniem jest ułatwienie poznawania rzeczywistości. Środki dydaktyczne skracają proces nauczania, pozwalając w krótszym czasie przekazać więcej wiadomości.
Charakterystyczną cechą nowoczesnych systemów edukacyjnych jest poszukiwanie coraz doskonalszych i efektywniejszych sposobów nauczania. Wykorzystuje się w procesie nauczania nowoczesne (techniczne) środki dydaktyczne zwane mediami. W ich funkcjonalnym doborze uwzględnia się przede wszystkim właściwości uczniów, zadania dydaktyczne oraz cechy i możliwości mediów. Badania pedagogiczne wykazały przydatność tej strategii dla dydaktyki, bowiem takie wykorzystanie mediów stwarza szczególne warunki do optymalizacji procesu kształcenia, a samo nauczanie zyskuje na atrakcyjności i efektywności.
środki dydaktyczne techniczne – pośrednio ukazujące sedno problemu, rzeczywistość ukazywana jest w sposób uproszczony, dzielą się na: wzrokowe (przeźrocza, obrazy,rysunki, fotografie,ilustracje z czasopism, folio- i fazogramy, modele (statyczne i dynamiczne), tablice); słuchowe (nagrania płytowe, magnetofonowe, audycje radiowe); wzrokowo-słuchowe (programy telewizyjne, multimedialne programy komputerowe, filmy, wideoprogramy); automatyzujące (przyrządy dydaktyczne, komputery); modelowe (modele, makiety). Kupisiewicz Cz., Nauczanie programowane w szkolnictwie wyższym, PWN, Warszawa 1974; Zdzislaw Krupa
|
